Bu çalışma Baykan Sezer’in Uygarlık Kuramından hareketle yaptığı günümüz Türk toplumunu anlamak için Osmanlı Devleti ve toplum yapısının değerlendirmesini kapsamaktadır. Ona göre Batılı toplum bilimcilerin ileri sürdüğü gibi toplumlar çizgisel tek bir gelişim evresinden geçmezler. Farklı toplumların birbirine uymayan gelişim evreleri olabilir. Karl Marx’ın ileri sürdüğü beşli aşamayı temele alarak Osmanlı Devleti ve toplumu ile ilgili bazı tezler ileri sürülmektedir. Yerli ve yabancı toplumbilimciler bu tezlerden hareketle Osmanlı Devleti’ni bazen feodal toplum, bazen merkeziyetçi feodalizm, bazen Doğu despotizmi olarak ve bazen de Asya Tipi Üretim Tarzı (ATÜT) uygarlıklardan olduğunu iddia ederler. Sezer’e göre detaylı incelendiğinde bu tür tezlerin Osmanlı Devleti’ni tam olarak tanıyamadıklarını ve bu yüzden gerçeği temsil etmeyen tezler ileri sürdükleri belirtilmektedir. Çalışmada yer verilen bir başka konu, Osmanlı’nın bölgede ve dünyada yükselmesinin de zayıflamasının da nedeni, Batı sömürüsüne karşı çevresindeki toplumları Batı’ya karşı koruyucu gücüne ve savunmasına bağlı olmasıdır. İstanbul’un fethi ile hem Doğu’nun hem de tahmin edilmedik bir şekilde Batı’nın kaderi değişmiştir. Çalışmada Sezer’in tartıştığı bir başka konu da Türklerin Araplarla olan ilişkileridir. Bu konuyla da gerçeği temsil etmeyen tezlerin ileri sürüldüğü tartışılmaktadır.
This paper examines the evaluation of the Ottoman Empire and its social structure to understand today's Turkish society, based on Baykan Sezer's Theory of Civilization. According to Sezer, societies do not go through a single linear developmental stage, as suggested by Western sociologists. Different societies may have incompatible developmental stages. Some theses about the Ottoman State and society are based on Karl Marx's five-stage approach. Based on these theses, local and foreign sociologists claim that the Ottoman State is sometimes a feudal society, sometimes as centralized feudalism, sometimes as Eastern despotism, and sometimes as an Asiatic mode of production (AMP) civilization. According to Sezer, when examined in detail, such theses do not fully understand the Ottoman Empire, and therefore the claimed theses do not represent reality. Another subject included in this study, the reason for the rise and weakening of the Ottoman State in the region and the world is a situation that depends on the protective power and defense of the surrounding societies against the Western World’s exploitation. With the conquest of Istanbul, the fate of both the East and the West changed unexpectedly. Another issue that Sezer discusses in the theory is the relations of the Turks with the Arabs. In this regard, it is discussed that theses that do not represent the truth are put forward.
