AFGANİSTAN’IN JEOPOLİTİK ÖNEMİ

Author :  

Year-Number: 2012-3
Language : null
Konu : Sosyoloji

Abstract

Antik dünyanın en önemli coğrafyaları arasında olan ve Türkistan, Çin, Hindistan ve İran’ı bağlayan yolların düğüm noktası olan Afganistan jeopolitik bağlamda “dünyanın çatısı ya da kalbi” olarak anılır. Stratejik ve jeopolitik önemi bu ülkeyi antik dönemlerden günümüze kadar her zaman politik ve askeri bir ilgi merkezi yapmıştır. Afganistan’a M.Ö. 5. yüzyılda Persler ve Makedonya Kralı İskender tarafından teslim alınan Afganistan’a Türkistan’dan gelen Sakalar ve Yüeçiler, Kuşanlar, Akhunlar ve Göktürkler M.Ö. 1. yüzyılda hakim olmuştur. 7. yüzyıldan itibaren Afganistan’a Arap orduları hakim olmuş, sonra da Gazneliler’in, Selçuklular’ın, Harzemşahlılar’ın, Timurlular’ın, Safeviler’in ve Babürlüler’in hakimiyetine girmiştir. 19. yüzyılda Afganistan, İngiltere ve Rusya arasında stratejik öneminden dolayı bir tampon devlet haline gelmiştir. Afganistan’ın jeopolitik

Keywords

Abstract

Afghanistan, which is among the most important geographies of ancient World, and which is the nodal point of the roads that interconnects Turkistan, China, India and Iran, is called “the roof or the heart of the world” in the context of geopolitics. Its strategic and geopolitical importance has always made this country a political and military center of attraction from ancient times until today. Afghanistan was dominated by Persians in 5th century B.C., and by Shakas, who came from Turkistan to Afghanistan which was captured by Alexandria of Macedonia, and by Yuachis, Kushans, Akhuns and Gokturks in 1st Century B.C. from 7th century, Afghanistan began to be dominated by Arabian armies, and then it became the habitation of Ghaznevians, Seljukians, Khwārezmshahians, Timurians, Safevians and Baburians. In 19th century, Afghanistan became a buffer state between England and Russia due to its strategic importance. The problems arising from Afghanistan’s geopolitical importance continue to exist in the present time.

Keywords


  • Ahmed, M.A., Political History and Institutions of the Early Turkish Empire of Delhi, Lahor, 1949.

  • Akbulut, D.A., Arap Fütûhatına Kadar Maveraünnehr ve Horasan’da Türkler (M.Ö. II-M.S. VII. Yüzyıl), Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1984

  • Archbold, W.A.J., “Afghanistan, Russia And Persia”, The Cambridge History of India, V, New Delhi, 1958.

  • Banerjee, G.N., Hellenism in Ancient India, Delhi, 1961.

  • Barthold, V.V., “Herat ve Herirûd Boyu”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Der- gisi, Sayı: 27, 1973.

  • Barthold, V.V., Moğol İstilâsına Kadar Türkistan, Çev. H.D. Yıldız, Ankara, 1990.

  • Barthorp, M., The North-West Frontier: A Pictorial History, 1859-1947, Bristol, 1982.

  • Bennigsen A., Lemercier C., The Afghan War And Soviet Central Asia, Ankara, 1986.

  • Bıyıktay, H., Timurlular Zamanında Hindistan Türk İmparatorluğu, Ankara, 1991.

  • Bosworth, C.E., The Ghaznevids: Their Empire in Afghanistan and Eastern Iran (994-1040), Edin- burgh, 1963.

  • Bosworth, C.E., The Later Ghaznevids: Splendour and Decay, Edinburg, 1977.

  • Christensen, R.O., “Tribesmen, Government and Political Economy on The North-West Fron- tier”, Arrested Development in India: The Historical Dimension, Ed. C. Dewey, New Delhi, 1988.

  • Diakov, V., Kovalev, S., İlkçağ Tarihi I, Çev. Ö. Öncel, Ankara, 1987.

  • Fletcher, A., Afghanistan: Highway of Conquest, New York, 1966.

  • Ghani A., “Islam and State-Building in a Tribal Society: Afghanistan: 1880-1901”, Modern Asian Studies, XII/2, 1978.

  • Girardet, E.R., Afghanistan: The Soviet War, New York, 1985.

  • Gibb, H.A.R., Orta Asya’da Arap Fetihleri, Çev. H. Kurt, Ankara, 2005.

  • Gommans, J.J.L., The Rise of the Indo-Afghan Empire, New York, 1995.

  • Habibî, A., Zahire’d-dîn Muhammed Babûr Şah, Kâbil, 1972.

  • Haq, I., “Pak-Afghan Drug Trade in Historical Perspective”, Asian Survey, Vol. 36, No. 10, Oct. 1996.

  • Jackson, A.V.W., “The Persian Dominions in Northern India Down to the Time of Alexan- der’s Invasion”, The Cambridge History of India I, Ancient India, Ed. E.J. Rapson, Delhi, 1955.

  • Jennings, J., “Afghanistan: Efforts to end Opium Cultivation Hit New Snags”, Far East ern Economic Review, 14 June 1990.

  • Kafesoğlu, İ., Harezmşahlar Devleti Tarihi, Ankara, 1992.

  • Kakar M.H., A Political and Diplomatic History of Afghanistan 1863-1901, Leiden, 2006.

  • Konukçu, E., Kalaç Sultanlığı, Basılmamış Doçentlik Tezi, Erzurum, 1977.

  • Lal, K.S., History of the Khaljis, London, 1967.

  • Lewis R., “Serious Business: The Global Heroin Economy in Big Deal”, The Politics of the Il- licit Drug Business, Ed. A. Henman, R. Lewis, T. Maylon, London, 1985.

  • Mahajan, V.D., The Sultanate of Delhi, Delhi, 1970.

  • Mookerji, R.K., The Gupta Empire, Bombay, 1952.

  • Nawid S., “The State, the Clergy and British Imperial Policy in Afghanistan During the 19th and Early 20th Centuries”, International Journal of Middle East Studies, Vol. 29, No. 4, Nov. 1997.

  • Ögel, B., Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, I, Ankara, 1981.

  • Rywkin, M., Asya’daki Rusya, Çev. B. Tanç, İstanbul, 1975.

  • Srivastava, A.L., The Sultanate of Dehli, Agra, 1959.

  • Taneri, A., Harezmşahlar, Ankara, 1993.

  • Tarzi, A., “Efganistan”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: IV, Eskişehir, 1997.

  • Tezcan, M., Kuşanlar Tarihi (Yüe-chih’lardan Kuşanlara), Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1996.

  • Toker H., “Pakistan-Afganistan Dostluğu Üzerine Düşen Gölge: “Peştunistan Sorunu”, Af- ganistan Üzerine Araştırmalar, Yay. Haz. Ali Ahmetbeyoğlu, İstanbul, 2002.

  • Turan, O., Selçuklular Tarihi ve Türk-İslâm Medeniyeti, İstanbul, 1993.

  • United Nations Office on Drug and Crime, 2007 World Drug Report.

  • Vladimirtsov, B., Gengis-Khan, Paris, 1948.

  • Yazıcı, O., Ahmed Şah Abdali ve Milli Afgan Devleti’nin Kuruluşu 1747-1772, Basılmamış Dok- tora Tezi, Malatya, 2003.

  • Yazıcı, O., Modern Afganistan’ın Kuruluşu: 1834-1922, Malatya, 2011.

  • Yusufi, M.K., “Effects of the War on Agriculture in the Tragedy of Afghan istan”, The Social, Cul- tural and Political Impact of The Soviet Invasion, Ed. B. Huldt, E. Jansson, London, 1988.

  • Zahirü’d-dîn Muhammed Babûr, Vekâyî; Babûr’un Hâtıratı II, Neşreden: R.R. Arat, Ankara, 1987.

                                                                                                                                                                                                        
  • Article Statistics