Türkiye'de sosyolojinin gelişmesi ve kurumsallaşmasında tek bir başlangıçtan ziyade birden fazla başlangıçtan söz edilmesi, Türk sosyolojisini ikili çelişkiler ve sebep-sonuç ilişkisine hapsetmeden çok yönlü değerlendirmelere imkân vermektedir. Bu anlamda Osmanlı İmparatorluğu'nda toplumlar ve dergiler çerçevesinde ortaya çıkan bir başlangıçtan da söz edebiliriz. Bu çalışmada Osmanlı'da sosyolojinin devlet dışı kurumsallaşması toplumlar ve dergiler üzerinden tartışılacaktır.
In the development and institutionalization of sociology in Turkey, mentioning more than one beginning instead of a single beginning allows multi-faceted evaluations without confining Turkish sociology to bilateral contradictions and cause-effect relationship. In this sense, we can also talk about a beginning that emerged within the framework of societies and journals in the Ottoman Empire. In this study, the non-state institutionalization of sociology in the Ottoman will be discussed through societies and journals.