Bu çalışmada bir düşün adamı olarak Kemal Tahir’in yöntemini ana hatlarıyla sorgulamak; yazarın roman metodolojisi, toplumsal gerçeklik-kuram ve batılaşma konusundaki eleştirel tutumu hakkında saptamalar yapmak amaçlanmıştır. Kemal Tahir, önemli bir edebiyatçımız olmakla birlikte, özellikleri salt edebiyat yönüyle sınırlı değildir. Romancı niteliğiyle birlikte düşünür vasfı ağır basmaktadır. Roman anlayışını “Türk toplum gerçekleri” doğrultusunda benimsediği düşünsel sorumlulukla biçimlendirmiştir. “Notlar” altında topladığı analizleriyle Türk toplum yapısı ve tarihi üzerine ayrıntılı teşhisler koymuştur. Türk toplumunda “insan dramı”nın nasıl ele alınması gerektiğine yönelik özgün yöntem anlayışını ve “Türk Romanı” perspektifini ortaya koyarak eleştirel paradigmasını Türk gerçekleri bağlamında biçimlendirmiştir. Altmışlı yıllardaki toplumsal yapı ve Türk tarihi tartışmalarında aktif biçimde yer almış ve son kertede kendi özgün tezine ulaşmıştır. Öncelikle Ortodoks Marksist bakış açısındaki Feodalite ve Kapitalizm eksenindeki tezleri, sonrasında Asya Tipi Üretim Tarzı (ATÜT) merkezli görüşleri Osmanlı Türk Tarihine dayalı toplumsal gerçeklerle sınamıştır. Düşünce izleğinin son aşamasındaysa “Osmanlılık” siyaseti merkezli “Doğu-Batı Çatışması” toplum-tarih kuramına ulaşmıştır. Kemal Tahir’in belli kuramlarda takılı kalmaması, ülke gerçeklerini batılı şemalarla değerlendirme eğilimlerine karşı duruşu; eleştirel yöntem anlayışının temelini oluşturur. Yapılması gerekenin gerçekleri kurama göre eğip bükmek değil; gerçeğe dayalı verilerle kuramı yeniden inşa etmek olduğunun ısrarla altını çizer düşünür. Marksizm’in klasik tezlerini, doğu toplumları ve Türkiye için önerilen ATÜT tezlerini sınamış ve aşmıştır Kemal Tahir. Batı toplumlarının şemalarını yansıtan Marksist iddiaların Türkiye gerçeğindeki açmazlarını saptayarak yerli gerçeklere dayalı tezler geliştirmiştir. Batıcılaşma süreci, Kemal Tahir’in perspektifinde, bugünkü sorunların en büyük kaynağı olarak değerlendirilmiştir. Batıdan ezbere aktarılan her türlü öneri, kuram ve pratiğin reddiyesini sistematik bir toplum-tarih görüşüne ulaşarak gerçekleştirmiştir yazar. Osmanlılık siyasetinin, tarihteki batı soygunu karşısında doğunun savunuculuğunu üstlenmesi teşhisine dayalı tezleri Kemal Tahir’i “Doğu-Batı Çatışması Kuramı”na vardırmıştır.
In this study, as a thinker, to question Kemal Tahir’s method with its main lines; it is aimed to make determinations about the author’s critical attitude towards novel methodology, social reality-theory and westernization. Altough Kemal Tahir is an important literary man, his features are not limited to the literary aspect. Along with his novelist quality, he is a thinker. He shaped his understanding of the novel with the intellectual responsibility he adopted in line with the “realist of Turkish society”. He made detailed diagnoses on the structure and history of Turkish society with the analyzes he collected under “Notes”. He has shaped his critical paradigm in the context of Turkish realities by revealing his unique method understanding and the perspective of the “Turkish Novel” on how “human drama” should be handled in Turkish society. He took an active part in the social structure and Turkish history debates in the sixties and ultimately reached his own original thesis. First of all, he tested the theses on the axis of Feudalism and Capitalism in the Orthodox Marxist perspective and then the Asiatic Mode of Production (AMP) centered views with social realities based on Ottoman Turkish history. In the last stage of his thought path, the “East-West Conflict” centered on the “Ottomanism” policy reached the theory of society-history. Kemal Tahir’s not being stuck in certain theories, his stance against the tendencies to evaluate the realities of the country with western schemes; forms the basis of the critical method understanding. What needs to be done is not to bend the facts according to the theory; he insists that it is to reconstruct the theory with factual data. Kemal Tahir has tested and surpassed the classical theses of Marxism, the AMP theses proposed for eastern societies and Turkey. He developed arguments based on domestic facts by identifying the dilemmas of the Marxist claims reflecting the schemas of Western societies in the reality of Turkey. The westernization process has been evaluated as the biggest source of today’s problems in Kemal Tahir’s perspective. The author realized the rejection of all kinds of suggestions, theories and practices transferred from the West by heart, by reaching a systematic view of society-history. Kemal Tahir’s theses based on the diagnosis of Ottoman politics as the defender of the east against the western robbery in history led to the “East-West Conflict Theory”.
