Kemal Tahir’in Türk düşüncesi ve Türk edebiyatında Marksist bir entelektüel olarak devlet etrafında geliştirdiği tezler uzun süre tartışma konusu olmuştur. Özellikle Asya Tipi Üretim Tarzı (ATÜT) ile tanıştığı yıllardan itibaren şemanın, kendisini ATÜT ile ilgilenmeye teşvik ettiği isimler dâhil, yaygın kullanılışının oldukça dışına çıkarak, bir Marksist’ten beklenmeyecek ölçüde devleti kerim vasfıyla değerlendirmesi, kapitalist Batı kadar sosyalist Batı’ya karşı da eleştirel yaklaşması, sınıf çatışmasının evrenselliği konusundaki şüphelerinin artması ve Doğu-Batı çatışması fikrine ulaşması ile ilgilidir. Doğu ve Batı etrafında devlet ve sınıf çerçevesinde tespit ettiği farklılıklar, Kemal Tahir’i ATÜT’e götüren süreci beraberinde getirmiş ve ATÜT yorumunu doğrudan bu farklılık belirlemiştir. Düşüncesindeki bu süreklilik anlaşılmadan ATÜT ile birlikte Doğu-Batı çatışmasına ulaşmasını anlamlandırmak kolay olmamaktadır. Bu makalenin amacı Kemal Tahir’in düşüncesindeki bu sürekliliğe dikkat çekerek devlet konusunda ulaştığı sonuçların Marksist diyalektikle ilişkisini ortaya koymaktır.
The theses developed by Kemal Tahir as a Marxist intellectual around the state in Turkish thought and Turkish literature have been a subject of debate for a long time. Especially starting from the years when he encountered Asiatic Mode of Production (AMP), his evaluation of the state with an unexpectedly favorable approach, contrary to what is expected from a Marxist, his critical stance not only towards capitalist West but also towards socialist West, his increasing doubts about the universality of class conflict, and his exploration of the East-West conflict are all significant factors. The differences he identified regarding the state and class within the framework of East and West brought about the process that led Kemal Tahir to AMP, and his interpretation of AMP was directly shaped by these differences. Without understanding this continuity in his thoughts, it is not easy to make sense of his arrival at the East-West conflict alongside AMP. The purpose of this article is to highlight this continuity in Kemal Tahir's thinking and to elucidate the relationship between the conclusions he reached regarding the state and Marxist dialectics.
