Sosyoloji toplumsal yaşamın çözümlenmesine yönelmiş bir bilimdir. Bilimsel bilgi üretme süreçlerinin, özellikle sosyal bilimlere özgü karmaşası dikkate alındığında, topluma ilişkin bilgi üretmenin de ne denli zor olduğu daha anlaşılır hale gelir. Öyle ki, karmaşa daha ilk aşamada toplumun ne olduğu konusundan başlar. Nitekim ortaya çıkışından bugünkü geniş hacmine ulaşana dek, sosyoloji literatürü, önce birey iradesini dışlayan pozitivist bir çerçeveyle sonrasında ise bireye toplumsal yaşamı inşa etme gücü atfeden yorumsamacı bir çerçeveyi ortaya koymuştur. Bu yaklaşımlar, sosyolojik metodolojide bir ikilem olarak süregelmiştir. Türk sosyolojisinin toplumu çözümlemeye çalışan kuramsal örneklerinden biri de Baykan Sezer’e aittir. Bu çalışmada, eserlerindeki çözümlemelerden hareketle Sezer’in söz konusu metodolojik ikilem bağlamında ne tür bir toplum anlayışına sahip olduğu sorgulanmış ve sonuç olarak Sezer’in, birey iradesine ve toplumun reforme edilebilmesine ve düzenlenmesine imkân tanıyan bir toplum anlayışını benimsediği yönünde bulgulara ulaşılmıştır. Bu çalışma ayrıca, irade temelli toplum anlayışının sadece sosyoloji literatürü ve sosyoloji çevrelerine hapsolmuş tartışmalarla sınırlanmaması gerektiğini bilakis irade temelli toplum anlayışının sosyoloji literatürü ve sosyoloji çevrelerinden topluma geçişi veya aktarımının düzenli bir toplumsal yaşamın inşası açısından hayati öneme sahip olduğunu vurgulamaktadır.
Sociology is a science oriented towards the analysis of social life. Considering the complexity of scientific knowledge production processes, especially in social sciences, it becomes more understandable how difficult it is to produce knowledge about society. So much so that the confusion about what society is starts from the very beginning. As a matter of fact, from its emergence until it reached its current large volume, sociology literature first presented a positivist framework that excluded the will of the individual, and then a hermeneutic framework that attributed the power to the individual to construct social life. These approaches have persisted as a dilemma in sociological methodology. One of the theoretical examples of Turkish sociology that tries to analyse society belongs to Baykan Sezer. In this study, it was asked what kind of understanding of society Sezer has in the context of the methodological dilemma in question, based on the analyses in his works and as a result, findings have been reached that Sezer adopted a concept of society that allows individual will and society to be reformed and regulated. This study also emphasises that the will-based understanding of society should not be limited only to sociology literature and discussions confined to sociology circles; on the contrary, the transition or transfer of the will-based understanding of society from sociology literature and sociology circles to society is of vital importance for the construction of an orderly social life.
