DEVRİM ÖNCESİ İRAN: RIZA ŞAH DÖNEMİ İRAN MODERNLEŞMESİ-SOĞUK SAVAŞ’IN İRAN İÇ SİYASETİNE YANSIMALARI, PETROL POLİTİKALARI, MUSADDIK YÖNETİMİ VE TOPRAK REFORMU

Author :  

Year-Number: 2019-2020-18-19
Language : null
Konu : Sosyoloji

Abstract

Biz bu çalışmamızda 1979 İran İslam Devrimi öncesindeki Rıza Şah dönemi İran modernleşmesi, Soğuk Savaş’ın iç siyasete yansımaları, petrol politikaları, Mussadık yönetimi uygulamaları ve Muhammed Rıza Şah dönemindeki toprak reformu gibi nispeten güncel sorunları tartışmaya çalışacağız. Elde ettiğimiz sonuçlara göre İran’ın iç siyasetini bu dönemde I. ve II. Dünya Savaşı, petrol politikaları ve soğuk savaş gibi bazı dış faktörler belirleyici düzeyde etkilemiştir diyebiliriz. Makalemiz çok kısa bir şekilde de olsa Türkiye ve İran Batıcılaşmasını Baykan Sezer sosyolojisiyle de bağ kurarak açıklamayı/izahını yapmayı murat etmiştir.

Keywords

Abstract

In this study, we have examined the results of the 1979 Iranian Islamic Revolution; We will try to discuss the current problems such as Iran modernization in Rıza Shah era, the reflections of the Cold War on domestic politics, oil policies, Mussadik administration practices and land reform in the period of Mohammad Reza Shah. According to the results; Iran’s domestic politics in this period I. and II. We can say that some external factors such as World War II, oil policies and cold war have influenced decisively. Although our article is very brief; it has aimed to explain/interpret the westernization of Turkey and Iran connecting with the sociology of Baykan Sezer.

Keywords


  • Antoine de Saint-Exupéry. 2014. Küçük Prens. Çeviren Ferhat Çınar. Ankara: Panama Ya- yıncılık.

  • Ersin Selçuk. 2015. Pehleviler Dönemi Türk-İran İlişkileri. Diyarbakır: AKADER- Sosyal Bi- limler Araştırma Dergisi.

  • Ervand Abrahamian. 2018. Modern İran Tarihi. Çeviren Dilek Şendil. 5. bs. İstanbul: Türki- ye İş Bankası Kültür yayınları.

  • Fred Halliday. 2008. Ortadoğu Hakkında 100 Mit. Çeviren Can Cemgil. 1. bs. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.

  • Gene R. Garthwaite. 2016. İran Tarihi: Pers imparatorluğu’ndan Günümüze. Çeviren Fethi Aytuna. 1. bs. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.

  • Hakkı Uygur. 1953 Darbesi ve Hatırlattıkları. Ortadoğu Analiz Dergisinin Eylül-Ekim Ayı Sayısı Cilt: 8 Sayı: 76, ORSAM, http://orsam.org.tr// d_hbanaliz/3_hakkiuygur.pdf (02.03.2019).

  • Hamid Ahmedi. 2009. “İran’da Din ve Milliyet: Dayanışma mı, Çekişme mi?”. İçinde İran; Ulusal Kimlik İnşası, editör Hamid Ahmedi, 1. bs. İstanbul: Küre Yayınları.

  • Homa Katouzian. 2012. “Rıza Şah Döneminde Devlet ve Toplum”. İçinde Türkiye ve İran’da Otoriter Modernleşme: Atatürk ve Rıza Şah Dönemleri, 1. bs, 34. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.

  • Hüseyin Beşiriyye. 2009. “İran’da Siyasal İdeoloji ve Toplumsal Kimlik”. İçinde İran; Ulu- sal Kimlik İnşası, editör Hamid Ahmedi, 1. bs. İstanbul: Küre Yayınları.

  • Khosrokhavar Ferhad ve Olivier Roy. 2000. İran: Bir Devrimin Tükenişi. Çeviren İsmail Yer- guz. 1. bs. İstanbul: Metis Yayınları.

  • Mehmet Koca. 2013. “İran’da Rıza Şah Dönemi Modernleşme Hareketleri (1925-1941)”. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim / Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı.

  • Mücahit Küçükvatan. 2011. Soğuk Savaş’ın Türk Dış Politikasına Etkileri ve 1957 Türkiye-Su- riye Bunalımı. C. XI. 23 c. İzmir: Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güz.

  • Nail Elhan. 2016. İran Devrimi’nin Türkiye’de Yansımaları: “İrancılık” ve “İrancı” İslamcılık. C. 3. 2 c. Sakarya: Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, Sakarya Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü.

  • Oral Sander. 2007. Siyasi Tarih 1918-1994. İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.

  • Oral Toğa. 2015. Musaddık ve Ajax Operasyonu. İstanbul: İstanbul Fikir Enstitüsü Yayınları

  • yonu.pdf (02.03.2019).

  • Ömer Kürkçüoğlu, Atay Akdevelioğlu. 2015. “Orta Doğu’yla İlişkiler: İran’la İlişkiler”. İçinde Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, editör Baskın Oran, 20. bs, 1 1919-1980:357. İstanbul: İletişim Yayınları.

  • Pınar Arıkan. 2016. İran, Musaddık ve Darbe. Ankara: Eylül-Ekim 2016 Cilt: 8 Sayı: 76, Orta Doğu Analiz Dergisi, ORSAM.

  • Rıdvan Kalaycı. 2018. Uluslararası Sistemin, Siyasal Kültürün ve Rejimin/Devlet Yapısının Dış Politikaya Etkileri: İran, Mısır, Suudi Arabistan, Türkiye. 1. bs. İstanbul: Gündoğan Yayınları.

  • Rıza Kurtuluş. Rıza Şah Pehlevi. TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org. tr/riza-sah-pehlevi (23.02.2019).

  • Siret Hürsoy, ve Hatice Hande Orhon. 2012. Modern Dünya Sisteminde Sermaye Birikimi ve İran’ın Enerji Politikaları. C. 3. 2 c. İzmir: Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, Ege Üniversitesi.

  • Soner Doğan. 2018. “İran’ın Orta Doğu Siyaseti”. Araştırma 74. İstanbul: İNSAMER. htt- ps://insamer.com/rsm/icerik/dosya/dosya_1573.pdf.

  • Stephanie Cronin. 2010. “Yukarıdan Reform, Aşağıdan Direniş: İran’da Yeni Düzen ve Muhalifleri (1927-1929)”. İçinde Devlet ve Maduniyet, editör Touraj Atabaki, 1. bs. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.

  • Suâd Pîrâ, ve Osman Gazi Özgüdenli. Musaddık Muhammed (1881-1967). TDV İslâm Ansik- lopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/musaddik-muhammed (02.03.2019).

  • Süleyman Çağrı Güzel. 2018. 1979 İran İslam Devrimi’nin ABD’nin Orta Doğu Politikasına Etkisi. C. 17. 65 c. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Akademi, Kış.

  • Touraj Atabaki. 2010. “I. Dünya Savaşı, Büyük Devletler Arasındaki Çekişmeler ve İran’da Siyasal Toplumun Doğuşu”. İçinde İran ve I. Dünya Savaşı; Büyük Güçlerin Savaş Alanı, editör Touraj Atabaki, 1. bs. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

  • Touraj Atabaki. 2012. “Türkiye ve İran’da Hilafet, Ulema ve Cumhuriyetçilik: Karşılaştır- malı Bazı Tespitler”. İçinde Türkiye ve İran’da Otoriter Modernleşme: Atatürk ve Rıza Şah Dönemleri, 1. bs. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.

  • Touraj Atabaki, Erik J. Zürcher. 2012. Türkiye ve İran’da Otoriter Modernleşme: Atatürk ve Rıza Şah Dönemleri. Çeviren Özgür Bircan. 1. Baskı. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.

  • William L. Cleveland. 2004. Modern Ortadoğu Tarihi. Çeviren Mehmet Harmancı. 1. bs. İstanbul: Agora Yayınları.

  • Yalçın Sarıkaya. 2008. Tarihi ve Jeopolitik Boyutlarıyla İran’da Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Yayınları.

  • Yavuz Tekelioğlu. 2010. Toprak Reformu ve Türkiye Uygulamaları. Antalya: Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (Sayı: 19) Akdeniz Üniversitesi.

  • Yılmaz Karadeniz. 2012. İran tarihi (1700-1925). 1. bs. İstanbul: Selenge Yayınları.

                                                                                                                                                                                                        
  • Article Statistics