Edebiyat hem toplumu etkileyen hem de ondan etkilenen bir entelektüel saha olarak estetik yönünün yanında tarihsel ve sosyolojik çalışmalar için bir kaynak alanını da temsil etmektedir. Bu bağlamda Kemal Tahir romanları ve düşünce yazılarıyla edebiyat sahasında ilgi konusu olduğu gibi başta sosyoloji olmak üzere çeşitli disiplinler için zengin bir kaynak niteliği taşımaktadır. Yaşadığı dönemin düşünce atmosferinin dışında eleştirel bir gözle eserlerini kaleme alan Kemal Tahir, Türk modernleşme süreci için elverişli ve özgün bir bakış açısı sunmaktadır. Tahir’in genelde ideolojik kutuplardan değerlendirilen Notlar’ı ve romanlarında geçen Osmanlılık, yerlilik, yabancılaşma, Batılılaşma ve ATÜT gibi konulardaki düşünceleri bu çalışmada eleştirel ve nesnel bir perspektifle analiz edilerek tüm yönleriyle tartışılacaktır. İdeolojik genellemelere takılmadan Batı merkezli modernleşmenin karşısına Doğu’nun özgünlüğünü koyarak bu alandaki eleştiri kapısını erken tarihlerde aralayan ve bazı noktalarda uçlara sarkabilen Tahir’in düşüncelerinin anlaşılmasındaki en büyük engel onu yücelten veya yeren toptancı bakış açılarıdır. Bu bakımdan çalışmanın son bölümünde Tahir’in düşüncelerinin perdelenmesine neden olan toptancı bir anlayışla gerçekleştirilen yüceltici ve yerici eleştirilerin de bir eleştirisi yapılacaktır. İdeolojik kalıpların dışından yapılacak objektif bir Kemal Tahir değerlendirmesi sancılı bir modernleşme süreci yaşayan toplumumuz için önemli ipuçlarını göstermeyi hedeflemektedir.
Literature represents not only an aesthetic aspect but also a source of historical and sociological studies as an intellectual field that influences society and is influenced by it. In this context, Kemal Tahir's novels and essays are of interest not only in the field of literature but also in various disciplines, particularly sociology, as they represent a rich source. Kemal Tahir, who wrote critically about his works outside of the intellectual atmosphere of his time, provides a unique perspective on the Turkish modernization process. This study will analyze and discuss Tahir's ideas on topics such as Ottomanism, locality, alienation, Westernization, and ATUT from a critical and objective perspective. The biggest obstacle to understanding Tahir's ideas, which are generally evaluated from ideological poles, is the wholesale perspectives that either exalt or condemn him. Therefore, in the final section of the study, an analysis of the exalting and condemning critiques that create a veil over Tahir's ideas will be made. An objective evaluation of Kemal Tahir, conducted outside of ideological frameworks, aims to provide important clues for our society experiencing a painful modernization process.
