Türkiye’de sosyoloji çalışmaları Ziya Gökalp ile başlamıştır. Osmanlı Devleti yenilik hareketleri kapsamında pek çok alanda yapısal değişikliklere gitmiş ve ülkede modern okullar açmıştır. Bu okullardan birisi de Batılı anlamda bir üniversite modelinde kurulan Darülfünun’dur. Gökalp tarafından burada kurulan ilk sosyoloji kürsüsü ile başlayan sosyoloji çalışmalarının ikinci kuşağında yer alan isimlerden birisi Hilmi Ziya Ülken’dir. Ülken siyasi düşünce olarak da Gökalp’tan etkilenmiştir. Gökalp’in Türkçülük düşüncesini tarihsel ve toplumsal gerçekliğe uygun görmeyerek eleştirmiş, yerine memleketçilik akımını geliştirmiştir. Anadoluculuk adını verdiği bu düşünceye göre millet tarihi bir kuruluştur. Milletin varlığını tek ve basit bir sebebe dayandırmaz, aksine milletin oluşumunda etkili olan faktörleri öne çıkartmaya çalışır. Sosyoloji bağlamında Batıdaki gelişmeleri daha yakından takip ederek bu yeni bilimin kurumsallaşmasına katkı sağlamıştır. Ülken sosyolojiye katkı olabilecek çok sayıda eser kaleme almıştır. Aslında temel ilgi alanı felsefe olmasına rağmen sosyoloji çalışmalarını artırmış durumdadır. Özellikle yeni bilim olan sosyoloji kaynaklarının Türkiye’de tanınmasına ve tamamlanmasına özel önem vermiştir.
Sociology studies in Turkey began with Ziya Gökalp. The Ottoman Empire made structural changes in many areas within the scope of innovation movements and opened modern schools in the country. One of these schools was Darülfünun, which was established in a Western sense as a university model. Hilmi Ziya Ülken was one of the names in the second generation of sociology studies that started with the first sociology chair established by Gökalp here. Ülken was also influenced by Gökalp in terms of political thought. He criticized Gökalp's idea of Turkism as not being compatible with historical and social reality and developed the nationalism movement instead. According to this idea, which he called Anatolianism, the nation is a historical institution. It does not base the existence of the nation on a single and simple reason, on the contrary, it tries to highlight the factors that are effective in the formation of the nation. In the context of sociology, he contributed to the institutionalization of this new science by following the developments in the West more closely. Ülken has written many works that can contribute to sociology. In fact, although his main interest is philosophy, he has increased his studies in sociology. He gave special importance to the recognition and completion of the resources of the new science of sociology in Turkey.
